روزنامه خراسان

5 عامل که در اتفاقات اخیر کشور تاثیرگذار بود

 ریشه اعتراضات غافلگیر کننده اخیر کجاست؟ چه سهمی از اتفاقات اخیر را می توان به ریشه های اقتصادی داد و چه درصدی به موضوعات و پدیده های سیاسی و حتی اقدامات خارجی بازمی گردد؟ شاید بعد از گذشت بیش از دو هفته از اعتراضات و در عین حال آشوب های اخیر که غبار موجود فرونشسته و صحنه وقایع تا حدی روشن شده، بتوان قضاوت دقیق تری درباره بسترها و ریشه های این اتفاقات پیدا کرد. برای این که مبدأ این تحولات بررسی شود چند راه وجود دارد که یکی از آن ها مراجعه به سخنرانی های مسئولان کشور قبل و بعد از حوادث اخیر است. برخی معتقدند اتفاقات اخیر کم و بیش توسط مسئولان قابل پیش بینی بوده و حداکثر در زمان تحقق آن اختلاف نظر بوده است. تا جایی که سخنگوی دستگاه قضا دو روز پیش به این نکته تصریح کرد.(1) این نوشتار به جد معتقد است که رهبر انقلاب به عنوان یکی از تحلیل گران خبره کشور، طی سال های گذشته و در مناسبت های متعددی برخی زمینه های اتفاقات اخیر را تشریح کرده اند که اگر این بسترها در جای خود مورد توجه قرار می گرفت، شاید وقایع اخیر رخ نمی داد. در این گزارش 5 عامل اتفاقات اخیر را بر اساس بیانات علنی رهبر انقلاب و اشاراتی که سایر مسئولان داشته اند، بررسی کرده ایم.
1. بعد امنیتی که از خارج از کشور هدایت می شود
با وجود همه زمینه های داخلی اتفاقات اخیر که در ادامه به آن اشاره می شود، هیچ کس نمی تواند منکر شود رد پای برخی جریانات خارجی در اتفاقات اخیر دیده می‌شود. اتفاقات تأسف باری مانند برخی شلیک های کور که در همان روزهای اولیه تجمعات دیده شد، فراتر از مشکلات اقتصادی یا حتی آشوب‌طلبی بود. شاید اگر در ماه های بعد برخی چهره های خارجی لب به خاطره گویی باز کنند، مشخص شود که بخشی از ریشه های اتفاقات اخیر در کجا بوده است. رهبر انقلاب در تحلیل این عامل معتقدند قضیه 3 ضلع دارد؛ بعد طراحی، پشتیبانی مالی و اجرا. ایشان در بخشی از موضع گیری مشروح بعد از اتفاقات اخیر می فرمایند : «...نقشه مربوط به آمریکایی‌ها و صهیونیست‌هاست؛ نقشه را آن ها کشیدند. چند ماه هم هست دارند نقشه می کشند. این‌که "بیاییم از شهرهای کوچک شروع کنیم، [بعد] به طرف مرکز بیاییم و مردم را نسبت به مطالباتشان فعّال کنیم و این ها را داغ کنیم"، این نقشه‌ای است که کشیده شده و چند ماه است روی این نقشه دارند کار می کنند. نقشه مال آمریکایی‌ها و عوامل رژیم صهیونیستی است.» (2) اشاره این بخش از سخنان رهبری، شاید به میز تازه تأسیس شده در سازمان سیا باشد که ریاست آن را «مایکل دی آندریا» برعهده دارد. کسی که به سبب تسلطش بر جمهوری اسلامی به «آیت ا... مایک» معروف است. (3)
خرداد ماه امسال که او ریاست بخش ویژه ایران را در سیا بر عهده گرفت، همه از شروع دور جدیدی از سیاست های ضدایرانی توسط دولت ترامپ خبر دادند. چندی پیش از آن روزنامه نیویورک تایمز هویت او را افشا کرده بود که مورد انتقاد شدید دیگر رسانه های آمریکایی قرار گرفت. همین روزنامه اشاره کرد که او به خوبی از عهده مأموریت های ضدایرانی ترامپ و مایک پمپئو رئیس سیا بر می آید. دی آندریا که رهبری ترورهای افرادی چون بن لادن، شهادت عماد مغنیه و کشتارهای پهپادی سیا را در کارنامه دارد، متهم به سازمان‌دهی حادثه 11 سپتامبر نیز است. پایگاه مشرق نیوز درباره او نوشته: «مایک در حالی ۹ سال تمام رئیس مرکز مبارزه با تروریسم سیا بود که رؤسای قبلی این مرکز هیچ‌یک نتوانسته بودند حتی سه سال، در این سمت باقی بمانند.» (4) دو هفته گذشته دادستان کل کشور از دی آندریا به عنوان متهم اصلی طراحی اتفاقات اخیر نام برد. (5) انگشت اتهام به شکلی متوجه سازمان سیا بود که فاکس نیوز در مصاحبه ای با مایک پمپئو رئیس سیا او را به چالش کشید. (6)


بلافاصله پس از آغاز حرکت های ساختارشکنانه داخلی که همراه با روزانه بیش از 30 هزار توئیت عربی بود، کاربران فضای مجازی سخنرانی بن سلمان ولیعهد سعودی را دست به دست کردند که چند ماه قبل در آن تأکید کرده بود باید جنگ را به داخل ایران بکشانیم. (7) بنابراین ضلع دوم اتفاق اخیر را باید در «پول یکی از این دولت های خرپول اطراف خلیج فارس» جست و جو کنیم. (8) شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان یک هفته پیش از سخنان رهبری، به خوبی مرجع ضمیر این عبارات را مشخص کرده بود. او فضاسازی سعودی ها در فضای مجازی را به عنوان یک نمونه از پول خرج کردن های رژیم عربستان مورد اشاره قرار داد و گفت: «سعودی ها یک سازمان درست کرده‌اند و افرادی را از خارج برای اداره این سازمان آورده‌اند؛ همچنین منافقین نیز مسلما ابزارها و پیاده‌نظام این سازمان هستند. به طور قطع سعودی‌ها از ایران پاسخ مناسبی دریافت خواهند کرد و از جایی که نخواهند فهمید این پاسخ را دریافت خواهند کرد.» (9)
به گفته رهبر انقلاب ضلع سوّم این اتفاقات در بعد امنیتی، بعد عملیاتی و اجرایی آن است که این وظیفه هم بر دوش سازمان آدمکش منافقین است؛ «آن ها از ماه‌ها قبل آماده بودند؛ خود رسانه‌های منافقین در همین روزها اعتراف کردند؛ گفتند ما از چند ماه قبل با آمریکایی‌ها در ارتباط بودیم نسبت به این قضیّه؛ که پادویی کنند، سازمان‌دهی کنند، بروند این و آن را ببینند، کسانی را در داخل نشان کنند و پیدا کنند که بهشان کمک کنند تا بیایند به مردم فراخوان بدهند -فراخوان را هم آن‌ها دادند- و شعار «نه به گرانی» بگذارند. خب این شعاری است که همه خوششان می‌آید؛ با این شعار یک عدّه‌ای را جذب کنند، بعد خودشان بیایند وسط، اهداف شوم خودشان را دنبال کنند و مردم را هم دنبال خودشان بکشند؛ هدف این بود.» (10) از اظهارنظرهای مقامات کشورمان مبنی بر نقش گروهک های تروریستی در ناآرامی های اخیر که بگذریم، مروری بر اخبار و بیانیه های موجود در سایت منافقین که به صراحت رهبری اتفاقات ایران را به شخص مسعود رجوی نسبت می داد، از مباشرت عوامل این سازمان در کشتارهای چند هفته گذشته خبر می داد.
2. آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند اگر ضعف ها را بر طرف کنیم
با وجود همه شواهد و قراین گفته شده، بدیهی است که زمینه سوء استفاده دشمن زمانی فراهم می شود که به تعبیر رهبری زخمی در داخل ایجاد شود. بنا بر این سرمنشأ اتفاقات اخیر را در درجه اول باید در مشکلات اقتصادی مردم جست و جو کرد. به خصوص در تجمعات دو روز نخست که بخشی از شعارها کاملاً اقتصادی بود. حتی در راهپیمایی های نهم دی و تظاهرات های برگزار شده علیه اغتشاشات در سراسر کشور، کاملاً مشهود است که برخی از حاضران مطالبات اقتصادی روشنی دارند. این را از دست نوشته ها و شعارها و اشعار مجریان مراسم هم می توان دید. نقش مسائل اقتصادی به شکلی است که دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان هفت ماه قبل در مشهد به صراحت  مشکلات معیشتی مردم را یک مقوله امنیتی تحلیل کرده بود. (11)
رهبر انقلاب نیز دراین باره بارها تأکید کرده اند که هدف دشمن ایجاد تقابل مردم با نظام است. ایشان اردیبهشت ماه امسال هدف کوتاه مدت دشمن را ایجاد ناامنی و آشوب دانستند و درباره هدف میان مدت آن ها تصریح کردند: «هدف میان‌مدّت آن ها [دشمنان] مسئله‌ اقتصاد کشور است، مسئله‌ معیشت مردم است. اقتصاد بایستی حرکت نکند، معیشت مردم بایستی لنگ بماند، کار و تولید باید در کشور پایین بماند، بیکاری باید به‌عنوان یک بلا در کشور عمومیّت پیدا کند، مردم بایستی از جمهوری اسلامی و از نظام اسلامی به‌خاطر مشکلات معیشتی ناامید و مأیوس بشوند....» (12)
آیت ا... خامنه ای در دیدار اخیر با مردم قم هم در تبیین این بعد از قضیه تأکید کردند: «یک خطابی [هم] دارم من به مسئولان حکومتی خودمان -که البتّه این، شامل خود حقیر هم می شود- و عناصر سیاسی، عناصری که در کار سیاست فعّالند، فکر می کنند، می نویسند، می گویند، اقدام می کنند؛ هم به این ها، هم به مسئولان حکومتی؛ ما از دشمن خارجی گفتیم، این هایی که گفتیم تحلیل نبود، واقعی بود، خبر بود، اطّلاع بود؛ دشمن خارجی هست، امّا این موجب نشود که از ضعف های خودمان غافل بشویم. ما هم ضعف داریم، ما هم یک جاهایی اشکال و نارسایی و نابه سامانی در کارمان هست؛ این‌جوری نیست که ما هیچ اشکالی نداریم، هیچ مشکلی در کار ماها نیست، فقط دشمن خارجی است که دارد [مشکل ایجاد می کند]؛ نه، مگس روی زخم می‌نشیند؛ زخم را خوب کنید، زخم را نگذارید به وجود بیاید. ما اگر مشکل داخلی نداشته باشیم، نه این شبکه‌ها می توانند اثر بگذارند، نه آمریکا می‌تواند هیچ غلطی بکند. ما مشکلاتمان را باید خودمان حل کنیم؛ مشکلات داخلی را باید حل کنیم، ضعف هایمان را باید حل کنیم؛ ما ضعف داریم... حالا طبقاتی هستند که مرفّهند، مشکلات زندگی آن ها را فشار نمی دهد؛ امّا یک گروه مهمّی هم در کشور هستند که فشارهای زندگی، آن ها را زیر فشار قرار می دهد. باید همه‌ همّت ما این باشد که این ها را از زیر فشار خارج کنیم؛ تلاشمان باید این باشد.» (13)
رهبر انقلاب طی سال های گذشته نیز بارها درباره برنامه بلندمدت دشمن برای سوء استفاده از مشکلات معیشتی مردم هشدار داده بودند. از جمله تأکید کرده بودند که «آن ها تحریم کردند برای این که مردم را عصبانی کنند و به خیابان بکشانند.
 بنده این را چند سال پیش گفتم؛ بعضی‌ها گفتند این تحلیل است؛ بله، شاید آن روز تحلیل بود امّا امروز خبر است؛ خودشان گفتند؛ افراد متعدّدی از آن ها در بیانات مختلف گفتند هدف ما این است که مردم را از نظام جمهوری اسلامی، از دولت جمهوری اسلامی عصبانی کنیم. می‌خواستند مردم را به خیابان بکشانند؛ [امّا] مردم ما ایستادند.» (14) هرچند مردم تیزبین کشورمان، طی اتفاقات اخیر، با مشاهده انحراف شعارها و کشیده شدن صحنه اعتراض به اغتشاش بلافاصله راه خود را جدا کرده و حتی همان افراد در راهپیمایی های محکومیت اغتشاشات حاضر شدند، اما این نباید مسئولان کشور را به خطای تحلیلی بکشاند.
3. تحمل فقر آری؛ مشاهده تبعیض خیر
در همین زمینه رهبر انقلاب سال گذشته این نکته را گوشزد کردند که حضور مردم در راهپیمایی ها و انتخابات نباید امر را بر مسئولان مشتبه کند. عبارت «مردم گله مندند» که از سوی حدود 80 هزار نفر از مخاطبان پایگاه اطلاع رسانی ایشان به عنوان دومین جمله مهم سال 95 انتخاب شد، به خوبی گویای این بعد از موضوع است. (15) بسیاری از تحلیل گران نیز طی روزهای گذشته تصریح کرده اند که فاصله دوری که بین مسئولان اجرایی ایجاد شده، بخشی از زمینه نارضایتی های مردم را ایجاد کرده است.
 از جمله احمد توکلی در گفت و گو با عصر ایران زمانی که با این سوال روبه رو شد که چه شباهتی بین اتفاقات اخیر و اعتراضات مردم در سال 71 وجود دارد، به همین موضوع اشاره کرد. وی گفت: «مردم ما اول احترام می خواهند و بعد از آن به دنبال نان هستند و در نتیجه بی احترامی بیش از موارد دیگر مردم را برآشفته می کند. این حالت بی نیازی از مردم و بر اثر اشرافی گری از بالا صحبت کردن، خیلی مردم را آزار می دهد. تا وقتی که مردم مسئولان را از جنس خودشان بدانند خیلی چیز ها را تحمل می کنند و حتی جلوی فقر مقاومت می کنند اما در هیچ شرایطی مردم در مقابل تبعیض ساکت نمی نشینند.» (16) بنا بر این شاید یک علت دیگر اعتراضات اخیر را بتوان در گله مندی مردم از بی توجهی ها جست و جو کرد.
4. ضربه به اعتماد مردم به نظام و رواج ناامیدی
باید قبول کرد که یکی از تبعات گسترش انفجارگونه فضای مجازی، رواج شایعات و بعضاً دروغ های شاخداری است که به طور مشخص اعتماد مردم به مسئولان منتخب خود را هدف گرفته است. (بماند که متأسفانه این دروغ های شاخدار توسط برخی در داخل نیز تکرار می شود.) رهبر انقلاب به مناسبت های گوناگون این طرح بحث را داشته اند که اعتماد متقابل مردم و نظام به یکدیگر یکی از مهم ترین ابزارهای اقتدار جمهوری اسلامی است که مظهر آن در زمینه های حضور عمومی مردم مانند انتخابات و راهپیمایی ها دیده می شود.
ایشان در تحلیل حوادث اخیر هم به این بعد از موضوع پرداخته و تأکید کردند که وسیله براندازی، گرفتن عوامل اقتدار ملی است که یکی از مهم‌ترین آن ها «عواطف مردم و افکار عمومی مردم است که در جهت صلاح و حکمت مردم و حکومت حرکت می کند؛ این افکار عمومی است، می خواهند این را از جمهوری اسلامی سلب کنند.»
(17) رهبر انقلاب در همین زمینه به مردم نیز یادآوری می‌کنند که شایعه پراکنی یکی از مهم ترین ابزارهای دشمن برای از بین بردن این اعتماد است. از سویی دیگر متناظر با ترویج بدبینی به مسئولان، ایجاد فضای یأس و ناامیدی از حل مشکلات هم باید مورد توجه قرار گیرد که اتفاقاً این موضوع هم همواره مورد تأکید رهبر انقلاب بوده است. تا جایی که در همه انتخابات ها یکی از هشدارهای ایشان به نامزدها و هواداران آن ها این بوده که تشریح مشکلات موجب ترسیم یک فضای سیاه از کشور نشود. رهبر انقلاب یک روز پیش از آغاز اولین تجمع در روز های اخیر به صراحت خطاب به کسانی که با مخالف خوانی، نقش اپوزیسیون را بازی می کنند هشدار دادند که نباید امید مردم را از بین برد.
 (18) البته در این بعد باید به رسانه های فراگیر داخلی نیز اشاره کرد، جایی که اگر رسانه های فراگیر داخلی نظام مانند صداوسیما و برخی رسانه های مکتوب و مجازی وابسته به انقلاب اسلامی در رویکرد خبری و تحلیلی خود با نگاهی مستقل و فراجناحی عمل کنند، طبعا مخاطبان بیشتری دارند و در بحران ها به خوبی می توانند با توجه به اعتمادی که مردم به آن ها دارند، عرصه را مدیریت کنند تا رسانه های غربی و معاند نتوانند فضا را به دست بگیرند.
5. عوامل متفرقه
در کنار همه این عوامل نباید از هیجان جوانی جمعیت حاضر در این اتفاقات غافل شد. واقعیت این است که بیش از سه چهارم معترضان در سنین نوجوانی و حداکثر جوانی قرار داشته و تحت تأثیر فضای هیجانی قرار گرفتند که ناگهان ایجاد شد. (19) در روزهای بعد از ناآرامی های اخیر تقریباً همه مسئولان کشور بر این نکته تأکید کرده اند که باید حساب این طیف را از عناصر سوء حاضر در میدان جدا کرد. رهبر انقلاب نیز خطاب به دستگاه قضایی تصریح کردند که «آن جوانی یا نوجوانی که تحت تأثیر هیجانیِ یک شبکه‌ اینترنتی در فضای مجازی قرار می گیرد و یک حرکتی می کند یا یک کلمه حرف می زند، با آن کسی که با دستگاه‌های سازمان‌یافته مرتبط است و جزو آن پادوهاست، فرق دارد؛ این ها را یک‌جور به حساب نیاورند.» (20) به نظر می رسد این راهبرد از روز نخست اتفاقات اخیر در دستور کار دستگاه های مختلف کشور بوده که آزاد شدن اکثریت دستگیرشدگان گواه این مسئله است.
نباید فراموش کرد که روشنگری با نسل جوان و برقراری دیالوگ با او برای برطرف کردن گره های ذهنی او قدم بعدی است که باید توسط همه در دستور کار قرار گیرد.نگاهی به عواملی که ذکر شد نشان می دهد که عمده زمینه های اثرگذار بر اتفاقات اخیر (که البته محملی برای اغتشاشات و خرابکاری عناصر معاند نیز شد) را باید در عرصه های اقتصادی و معیشتی و نیز ایجاد حس تبعیض ناشی از فاصله میان مردم و مسئولان جست و جو کرد. جایی که به نظر می رسد باید نقطه تمرکز اصلی مسئولان کشور باشد تا با رفع موانع تولید و کسب و کار اولا رونق در تولید را شاهد باشیم و ثانیا ضمن اهتمام به مبارزه با فساد و هشدار به مسئولان و مدیرانی که از طبقه عامه جامعه فاصله گرفته اند، زخم های پیدا و ناپیدایی که باعث می‌شود مگس ها جذب شوند، ترمیم یابد.

پانوشت ها
1- ر.ک روزنامه خراسان، صفحه 16، 25 دی
2- بیانات رهبر انقلاب در دیدار مردم قم، 19 دی 96
3- مشرق نیوز؛ کد خبر: 733252
  4- همان
5- دنیای اقتصاد؛ کد خبر: ۳۳۳۷۰۴۱
6- فارس؛ کد خبر: 13961017001875
7- آفتاب نیوز؛  کد خبر: ۴۴۳۰۲۱
  8- بیانات رهبر انقلاب در دیدار مردم قم، 19 دی 96
9-ایسنا؛کدخبر:96101206093
  10- بیانات رهبر انقلاب در دیدار مردم قم، 19 دی 96
11- تسنیم؛ کد خبر: 1396/04/11/1451756
  12- بیانات رهبر انقلاب در دانشگاه افسری 20 اردیبهشت 96
  13- بیانات رهبر انقلاب در دیدار مردم قم، 19 دی 96
14- بیانات رهبر انقلاب در دیدار دست‌اندرکاران برگزاری انتخابات 30 دی 94
15- بیانات رهبر انقلاب در دیدار مردم آذربایجان شرقی 27 بهمن 95
16- عصر ایران؛ کد خبر: ۵۸۴۵۸۴·
 17- بیانات رهبر انقلاب در دیدار مردم قم، 19 دی 96
18- بیانات در دیدار مسئولان سازمان تبلیغات اسلامی، 6 دی 96
  19- ر.ک. سرمقاله روزنامه خراسان 11 دی 96
20- بیانات رهبر انقلاب در دیدار مردم قم، 19 دی 96
 
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
به امید دیدارِ «یسنا» (شهروند)افزایش ۳۵ درصدی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی (خراسان)پرونده‌ای که باز است (اعتماد) آمریکا با آتش بازی نکند؛ سلاح‌هایی در اختیار داریم که فکرش را هم نمی‌کنید (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
آغاز بررسی مجدد 15 هزار پرونده برای توقف اعدام محکومان مواد مخدر هشدار روسیه به اروپا درباره سازش احتمالی با آمریکا علیه برجام سندرز: بیایید قدرت را از میلیاردرها پس بگیریم 18 پله سقوط کسب و کار خراسان رضوی براساس دومین گزارش اتاق ایران 5 عامل که در اتفاقات اخیر کشور تاثیرگذار بود چرا محمدرضا پهلوی از ایران گریخت؟ واکاوی روان شناسانه بدبخت شدن ستاره سابق آرسنال که بعد از طلاق، خیابان خواب شد بازی تکراری ترامپ در شام ضرورت احیای یک آموزه دینی مهجور موج شایعه پس از فاجعه فهرست غول های بدهکار به سهام عدالت وام 15 میلیونی ازدواج به چه کسانی تعلق می گیرد؟ بازار داغ ائتلاف های شکننده انتساب جمله «امام زمان(عج) هم قابل نقد است» به رئیس جمهور، کذب محض است حذف بودجه کمک به نهادهای خاص فرهنگی